Καλλιέργεια Λεβάντας

Βοτανική περιγραφή

Είναι μικρός ορθόκλαδος θάμνος με πυκνή διακλάδωση. Οι βλαστοί είναι τετραγωνικής διατομής που γρήγορα γίνονται ξυλώδεις. Tα φύλλα έχουν μήκος 5 εκ. περίπου και είναι γραμμοειδή. Tα άνθη είναι χρώματος μωβ. Ανάλογα με το υψόμετρο, ανθίζει από τέλος Ιουνίου έως και μέσα Αυγούστου. Οι ανθοφόροι βλαστοί του είδους αυτού περιέχουν 1,5-3% αιθέριο έλαιο και η ποιότητα του είναι πολύ καλή, ιδιαίτερα όταν καλλιεργείται σε υψόμετρο πάνω από 650 μέτρα. Η ποιότητα του αιθέριου ελαίου εξαρτάται από το ποσοστό της περιεκτικότητας των επιθυμητών και ανεπιθύμητων συστατικών, π.χ. υψηλό ποσοστό λιναλοόλης είναι επιθυμητό, ενώ υψηλό συστατικό καμφοράς είναι ανεπιθύμητο συστατικό).

Απαιτήσεις σε κλίμα, έδαφος, θρεπτικά στοιχεία και νερό

Το κλίμα, το έδαφος, το υψόμετρο ακόμη και η έκθεση της καλλιέργειας, βορινή - νότια ή δυτική - ανατολική, παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη των φυτών και στην περιεκτικότητα και τη σύνθεση του αιθέριου ελαίου. Έτσι η ίδια ποικιλία είναι δυνατό να δίνει αιθέριο έλαιο διαφορετικής σύστασης, ανάλογα με την τοποθεσία που καλλιεργείται. Η λεβάντα ευδοκιμεί σε μικροκλίματα, όπου επικρατούν αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα. Όλα τα είδη λεβάντας προτιμούν συνθήκες πλήρους ηλιοφάνειας και εδάφη που έχουν καλή στράγγιση. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε ξηρικά χωράφια, μόνο σε κλίματα όπου δέχονται δυο - τρεις καλές ανοιξιάτικες και μια-δύο καλοκαιρινές βροχές.

Τρόπος πολλαπλασιασμού και εγκατάσταση της καλλιέργειας

Tα είδη λεβάντας πολλαπλασιάζονται με σπόρο, παραφυάδες και μοσχεύματα. Για να φυτρώσει ο σπόρος της λεβάντας πρέπει να βρεθεί σε συνθήκες χαμηλών θερμοκρασιών, για να διακοπεί ο λήθαργος. Η πιο ενδεδειγμένη μέθοδος είναι με μοσχεύματα και παραφυάδες. Tα μοσχεύματα είναι τμήματα βλαστών 10-12 εκ., που κόβονται από παλαιές φυτείες. Tα μοσχεύματα αφού ριζοβολήσουν φυτεύονται την άνοιξη ή και το φθινόπωρο.

Τρόπος καλλιέργειας

Οι αποστάσεις φύτευσης είναι 80-100 εκ. μεταξύ των γραμμών και 60-70 εκ. μεταξύ των φυτών επί της γραμμής. Οι αποστάσεις φύτευσης για τα διάφορα υβρίδια είναι 1,30-1,70 εκ. μεταξύ των γραμμών και 70 εκ. μέχρι 1 μ. μεταξύ των φυτών επί της γραμμής, ανάλογα με τον τύπο του υβριδίου. Τις χρονιές που λείπουν οι βροχές κατά την άνοιξη και το καλοκαίρι, για να έχει η καλλιέργεια κανονική απόδοση, πρέπει να αρδεύεται. Η βιολογική καλλιέργεια όλων των ειδών και των τύπων είναι σχετικά εύκολη, γιατί απαιτείται μόνον οργανική λίπανση.

Συγκομιδή, απόδοση

Σε όλα τα είδη της λεβάντας χρησιμοποιείται μόνο το άνθος για την εξαγωγή του αιθέριου ελαίου. Καταλληλότερη εποχή συγκομιδής θεωρείται το στάδιο της τελικής ανάπτυξης του ανθοφόρου στελέχους και έναρξης της ανθοφορίας, διότι τότε η περιεκτικότητα των ανθέων σε αιθέριο έλαιο είναι μεγαλύτερη. Το κόψιμο γίνεται με ειδικές μηχανές συγκομιδής λεβάντας. Η συγκομιδή με όποιο τρόπο και να γίνεται πρέπει να ξεκινά αργά το πρωί αφού "σηκωθεί" η πρωινή δροσιά. Οι ανθοφόροι βλαστοί που συλλέγονται μπορούν να αποστάζονται επί του τόπου, ιδιαίτερα όταν οι καλλιέργειες είναι εγκατεστημένες σε τοποθεσίες μεγάλου υψομέτρου.

Χρήσεις
Το αιθέριο έλαιο της λεβάντας χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων, όπως σε ποτά, παγωτά, στην κοσμετολογία, στην αρωματοποιία, στη σαπωνοποιία και στον αρωματισμό χώρων. Πρόσφατα, η αρωματοθεραπεία έγινε πολύ δημοφιλής, όπου το αιθέριο έλαιο της λεβάντας χρησιμοποιείται ως μυοχαλαρωτικό.
Επίσης, χρησιμοποιείται για την προστασία των ρούχων από τον σκόρο. Έχουν αναφερθεί πολλές θεραπευτικές δράσεις της, όπως ηρεμιστική, σπασμολυτική, αντι-ιική, τοπική αναισθητική και αντιβακτηριδιακή. Το αιθέριο έλαιο έχει αντιοξειδωτική δράση και μπορεί να εφαρμοστεί απευθείας αδιάλυτο στο δέρμα σε αντίθεση με άλλα αιθέρια έλαια.

Απόδοση
Η αποξηραμένη λεβάντα που προέρχεται από βιολογική καλλιέργεια φθάνει να πωλείται στην εγχώρια αγορά έως 11,5 ευρώ το κιλό, ενώ στις αγορές του εξωτερικού οι τιμές πώλησης είναι σημαντικά υψηλότερες, όταν πληρούνται τα ποιοτικά κριτήρια.
Η απόδοση σε χλωρό βάρος τον πρώτο χρόνο είναι 50-100 κιλά ανά στρέμμα, τον δεύτερο 200-250 κιλά ανά στρέμμα και τον τρίτο 300-350 κιλά ανά στρέμμα. Πλήρη παραγωγή πραγματοποιείται τον τέταρτο χρόνο (400-500 κιλά ανά στρέμμα), ενώ αν γίνει συλλογή μόνο της ταξιανθίας η απόδοση σε ξηρό βάρος κυμαίνεται στα 35-45 κιλά ανά στρέμμα. Η δε διαφορά ανάμεσα στη βιολογική και συμβατική καλλιέργεια λεβάντας, γίνεται αντιληπτή σε επίπεδο τιμής πώλησης καθώς ότι ενώ η τιμή της βιολογικής λεβάντας φτάνει τα 11,5 ευρώ, η τιμή της "συμβατικής" αποξηραμένης λεβάντας δεν υπερβαίνει τα 3,5 ευρώ το κιλό.